In dit artikel wil ik dieper ingaan op het belang van de placenta, stamcellen en Lotusgeboorte. Er zullen praktische tips worden gegeven over het verloop van een lotusbevalling en het belang van navelstrengbloed voor de pasgeborene ligt ik nader toe.
In veel ziekenhuizen is het op dit moment nog steeds vrij gebruikelijk dat de navelstreng direct, binnen 30 seconden – 2 minuten, na de geboorte van de baby, wordt doorgeknipt. In andere gevallen duurt het hooguit een aantal minuten, maar zeker als de bevalling zwaar is geweest en het kindje enigszins uitgewrongen ter wereld komt wordt er vaak haast gemaakt met afnavelen zodat zuurstoftoediening onder een warme lamp indien nodig direct kan worden toegepast. Hoe logisch deze handelswijze ook mag klinken, en hoe benauwd de aanblik van een blauw-bleke baby ook kan zijn, er kunnen vraagtekens worden gezet bij de handeling die nu juist het laatste beetje zuurstof en suiker dat de baby direct toegediend zou kunnen krijgen blokkeert.
Iedere baby zal gedurende de uitdrijvingsfase in meerdere of mindere mate te maken krijgen met een proces van ‘uitwringing’. Probeer maar eens door een hele smalle tunnel te draaien/glijden…alles wat maar enigszins mee kan geven zal ingedrukt of samengeperst worden. Zodoende worden bijvoorbeeld de longetjes vrijgemaakt van overtollig vruchtwater en de doorbloeding van de huid als het ware ‘wakker gemaakt’. Dat dit proces niet geheel zonder risico’s is zien we aan de complicaties die een enkele keer optreden in de vorm van bloedingen, fracturen, kneuzingen of ischaemie (zuurstofgebrek). Enkele babies ondervinden levenslange hinder van het zuurstofgebrek dat hun hersenen hebben opgelopen gedurende de bevalling. Geen wonder dus dat medici en vroedvrouwen zich optimaal willen inzetten om welke schade dan ook te voorkomen en tekenen van zuurstofgebrek direct willen behandelen.
Zuurstof gebrek of een tekort aan doorbloeding?
Wat mij opvalt hierin is dat men het vooral heeft over ‚zuurstofgebrek’ en dit als belangrijkste oorzaak ziet van de schade. De focus bij behandeling ligt oa op toediening van zuurstof en voorkomen van te lage bloedsuiker. De vraag is echter wat de oorzaak is van dit vaak lokale (bijv in de hersenen) zuurstofgebrek. Mijns inziens heeft dit te maken met een gebrek aan doorbloeding. Op het moment dat de doorbloeding weer toeneemt kan bepaalde schade nog hersteld worden, mits de doorbloeding zo spoedig mogelijk op gang komt en er sprake is van een optimaal bloedvolume in het kind.
Gelukkig heeft de natuur een aantal prachtige (reparatie)mechanismen ingebouwd om dit proces te kunnen ondersteunen.
De placenta die gedurende de zwangerschap al van grote waarde is gebleken als aanleveringsinstrument van voeding, zuurstof en stamcellen, blijkt ook tijdens en na de geboorte van de baby actief. De aanvoer van zuurstof, glucose en stamcellen gaat door zolang er navelstrengbloed van de placenta naar het kind kan blijven stromen. Onderwijl begint het kind zodra het geboren is zelfstandig te ademen, er is dus om te beginnen sprake van een twee-weg systeem; zuurstof via de navelstreng en zuurstof uit de lucht. Autoresussitatie (het zelfstandig ‘op adem komen’ van een baby na de geboorte mbv dit twee-weg system) is een natuurlijk proces dat bij iedere pasgeborene optreedt als de navelstreng intact blijft. Het slagen van autoresussitatie is afhankelijk van meerdere factoren, maar in de meerderheid van de gevallen de meest optimale vorm van geboortezorg postpartum. Op deze manier ontvangt de baby alle stamcellen, en het totale bloedvolume dat oorspronkelijk voor hem of haar bedoeld is in combinatie met een uitgelezen hoeveelheid glucose en andere voedingsstoffen die van essentieel belang zijn voor het herstel na deze geweldige gebeurtenis. Het infuus aan voedingsstoffen dat in deze laatste momenten van intacte navelstreng aan het kind wordt aangeboden zal in de eerste uren van zijn leven zorg moeten dragen voor een fatsoenlijke bloedsuikerspiegel en voldoende energie om zelfstandig te kunnen leren drinken. Door autoresussitatie kan het kind langzaam beginnen met ademen wat de ontplooing van longblaasjes en de aanpassingen in bloedcirculatie die hierbij komen kijken ten goede komt. Het bijzondere van stamcellen is dat zij de bloed-hersenbarriere kunnen passeren en dus een bijdrage kunnen leveren aan het herstel van eventuele schade die aldaar ten gevolge van ischaemie/zuurstofgebrek tijdens de geboorte is opgetreden. Onderzoek toont aan dat zelfs stamcellen die geïnjecteerd werden in de magen van ratten hun weg naar het brein wisten te vinden. (bron)
Wellicht is het daarom niet verwonderlijk dat er stamcellen van het kind gevonden worden in moedermelk/borstvoeding van de moeder, ook meerdere maanden na de geboorte. Wederom zien we hier een twee-weg systeem van herstel-zorg op maat, en een belangrijke aanwijzing voor het belang van borstvoeding. Ziekenhuizen die moedemelk gebruiken voor het voeden van prematuur geboren babies betalen soms wel 100 euro per liter aan borstvoedingsbanken voor dit vloeibare goud! Te vroeg geboren babies met een onvolgroeid darmstelsel kunnen instantmelk vaak niet verdragen. Voor hun is de aanvoer van moedermelk van levensbelang dus heb je melk te over, bel de dichts bijzijnde neonatologie unit en vraag na of er een kindje is dat baat zo kunnen hebben bij jouw melk!
Een derde bijzonderheid met betrekking tot bloedcirculatie bij pasgeborenen is de ontdekking dat pasgeborenen de eerste dagen na de geboorte veel dunner bloed hebben dan volwassenen. Dit zou te maken hebben met een ‘tekort’ aan Vitamine K. Vandaar de directe toediening van Vitamine K meteen na de geboorte. De vraag waarom pasgeborenen dunner bloed hebben wordt hiermee echter onvoldoende verklaard. Een hypothese die zeker het overwegen waard is, is het feit dat dunner bloed sneller stroomt en makkelijker op plaatsen, zoals de hersenen, kan komen die eerder tijdens de geboorte kortdurend minimaal doorbloed werden. In de baarmoeder had de baby slechts minimale bloedcirculatie in de longen, de huid, en andere grote organen. Vanaf de geboorte moeten al deze gebieden goed doorbloed worden zodat een juiste temperatuur regulatie, herstel van eventuele schade durante partum, zelfstandig functioneren van lever en nieren (voorheen hielp de placenta een handje!) en een goed doorbloed spijsverteringssysteem optimaal worden ondersteund. Ook stamcellen die ingezet kunnen worden voor ‘damage-control’ worden mogelijk in dunner bloed makkelijker getransporteerd over de bloed-hersen barriere alwaar de gevolgen van ischaemie van de hersenen direct (soms gedeeltelijk) kunnen worden hersteld.Door te kiezen voor een lotusgeboorte en een aantal uur te wachten alvorens de navelstreng door te knippen verzeker je je kind van een complete transfusie vanuit de placenta en daarmee een optimaal bloedvolume. Het belang van optimale perfusie (doorstroming) van hersenen en organen direct na de bevalling is groot. Het vergroot de kans dat eventuele schade door zuurstofgebrek ten gevolge van hypo-perfusie gedurende de uitdrijving teruggedraaid kan worden.
Een belangrijke zorg die ik vaak hoor is de angst dat bloed vanuit de baby terug zal stromen naar de placenta. Ongeveer 45 sec. na de eerste ademteug zullen echter belangrijke bloedvaten die vanuit het kind teruglopen naar de navelstreng zich gaan sluiten. Dit is het gevolg van grote veranderingen in bloeddruk en circulatie, omdat vanaf het moment dat het kind begint te ademen er bloed vanaf het hart door de longen zal gaan stromen, de zg hart-long circulatie. Hierdoor veranderen de drukken in het bloedvat van de lever naar de navel zodanig dat dit vat zich zal gaan afsluiten. Met het intact houden van de navelstreng blijft de baby zijn totale bloedvolume houden, en blijft er minder achter in de placenta. Dit is niet alleen van belang voor het kind, maar blijkt ook van waarde voor de moeder, omdat belangrijke post-partum complicaties mogelijk een relatie hebben met achtergebleven bloedvolume in de placenta bij te snel afnavelen.
Some evidence shows that the practice of clamping the cord, which is not practiced by indigenous cultures, contributes both to PPH [postpartum hemorrhage] and retained placenta by trapping extra blood (around 100 ml) within the placenta. This increases placental bulk, which the uterus cannot contract efficiently against and which is more difficult to expel.
Het verdient aanbeveling om een weloverwogen keuze te maken als het gaat om de wijze waarop jonge ouders willen omspringen met de placenta en de navelstreng van hun kind.
Robin Lim beschrijft op You Tube, en in haar boek (The Placenta; the forgotten chackra), hoe massage van de placenta van een pasgeborene die niet meer leek te leven leidde tot een succesvolle reanimatie. Ook na de geboorte blijkt het dus waardevol om kind en placenta niet te scheiden totdat optimale vitaliteit van het kind zichtbaar is.
Aanvankelijk zal na de geboorte van het kind de placenta nog enkele minuten (soms zelfs uren, als is dit zeldzaam) gehecht blijven aan de baarmoederwand. Idealiter wordt de placenta echter niet al te lang na het kind geboren. Belangrijke factoren die deze ‚derde fase’ van de bevalling gunstig kunnen beïnvloeden wil ik hier benoemen.
Skin to Skin
Door het kind op de buik van de moeder te leggen na de geboorte, en moeder en kind warm af te dekken zullen moeder en kind zich kunnen gaan ontspannen en zal het hechtingsproces dat een aanvang nam in de baarmoeder een belangrijke impuls kunnen krijgen. Hierbij spelen oogcontact tussen moeder/vader en kind een belangrijke rol. Ook zal huidcontact hieraan een bijdrage leveren.
Het uitwisselen van geuren tussen moeder en kind speelt een rol bij het later kunnen herkennen van de eigen baby, vandaar dat een mutsje voor de baby in de eerste minuten na de bevalling beter achterwege gelaten kan worden. Een baby die middels autoresussitatie herstelt van de bevalling zal meestal niet huilen, maar eerder wakker en alert om zich heen kijken. Ook zien we dat deze kinderen makkelijker actief op zoek gaan naar de borst om hun eerste voeding tot zich te nemen. Zuigen aan de borst, ook zonder dat er veel uitkomt, maakt de baby rustig en doet de oxytocine spiegel in het bloed van moeder en baby stijgen. Dit is belangrijk voor een voorspoedige uitdrijving van de placenta, het beheersen van overmatig bloedverlies bij de moeder en het verhogen van geluksgevoelens bij moeder en kind. Bovenstaande zal een belangrijke bijdrage leveren aan het goed op gang komen van de borstvoeding!
De hormonen die in de moeder vrij zullen komen bij een derde fase zoals hierboven omschreven leveren een belangrijke bijdrage aan een vlotte uitdrijving van de placenta, maar bieden ook pijnstilling voor de moeder. Het gebruik van synthetische oxytocine (syntocine) om uitdrijving van de placenta te bespoedigen, verdient slechts aanbeveling op basis van medische indicatie, en bij voorkeur nadat de pulsaties in de navelstreng zijn gestopt. Over het effect van synthetische oxytocine op de natuurlijke hormoonhuishouding, hechtingsprocessen en het slagen van borstvoeding, zal ik in een later artikel uitweiden. Voor nu wil ik mij beperken tot het advies voor ‚passief beleid in de derde fase’, en aanstaande ouders adviseren zich hierin goed te verdiepen indien hun een ander beleid wordt geadviseerd.
Hoe zorg ik voor mijn baby en de placenta nadat deze is geboren?
Is de placenta geboren dan kan deze naast de baby op een schone doek of matje gelegd worden. Door de placenta in lauw warm water te wassen wordt deze ontdaan van bloed en slijm resten. Nu is het prachtige aderpatroon goed zichtbaar geworden. Veel ouders zijn zeer onder de indruk van deze aanblik die de gelijkenis vertoont met een boom.
De eerste dag na de geboorte zal de placenta nog wat vochtig zijn en is het raadzaam om deze op katoenen luiers te leggen en aan de lucht te laten drogen.
Vaak wordt geadviseerd de placenta in te poederen met gemalen rozemarijn om het indroog proces te ondersteunen. Van rozemarijn is bekend dat het een antiseptische werking heeft. Ook wordt er gewerkt met zeezout. Op Bali bij het Bumi Sehat Birthing Centre wordt iedere placenta begroet en gewassen in een bad lauw warm water waarin bloemen uit de tuin van de pasgeborene drijven, ook sprenkelen jonge moeders gedroogde bloemen (lavendel, calendula, rozenblaadjes) op de drogende placenta.
Een indrogende placenta heeft vrijwel geen geur. Gedroogd bloed kan wel erg stinken, daarom is het belangrijk om de placenta goed te wassen. Het bloed dat nog in de placenta aanwezig is na het indrogen van de navelstreng zal binnen de placenta blijven en geen geur afgeven.
Veel pasgeborenen zullen laten merken dat ze het niet prettig vinden als hun placenta’s worden aangeraakt, het luistert de eerste dagen na de geboorte dus wat nauw als het om de verzorging van de baby gaat. Losse kleding die ruimte laat voor de navelstreng en veel huid op huid contact om de baby te helpen een optimale temperatuur te behouden kunnen hierbij helpen. Verder zal als vanzelf de baby dicht bij huis blijven, wat de gewenning van de baby aan het nieuwe leven, en het herstelproces van de moeder ten goede zal komen.
Na 3-7 dagen zal de navelstreng vanzelf loskomen. Het is niet ongebruikelijk dat de baby zelf de navelstreng verwijdert!
Veel ouders kiezen er voor om de navelstreng door te knippen of te branden als deze is ingedroogd (vaak na 24 uur). Wil je niet zo lang wachten dan is 3-6 uur wachten een mooi alternatief.
De placenta kan nu begraven worden in de tuin of in een plantenpot onder een geboorteplant van het kind. In veel culturen wordt de placenta gezien als de beschermengel van het kind en daarom met veel respect behandeld. In westerse ziekenhuizen worden placenta’s over het algemeen ‘weggegooid’, wat in sommige gevallen inhoudt dat ze voor veel geld worden verkocht aan de farmaceutische en cosmetica industrie, of in een vriezer eindigen alvorens gebruikt te worden voor medisch onderzoek. Dit vanwege de bijzondere cellen – stamcellen- die in het navelstrengbloed en de placenta worden aangetroffen. Zeer vermoedelijk is dit ook een belangrijke reden voor de navelstrengbloed-banken die de laatste jaren op steeds agressievere wijze aanstaande ouders benaderen voor het mogen opslaan van navelstrengbloed van hun pasgeboren kind. Mijn mening is onveranderd: de beste ‘bank’ voor het bloed van je kind, is je kind zelf!
Wil je jouw kindje een Lotusgeboorte bieden en wil je meer weten over wat een Lotusbevalling voor jou kan betekenen? Neem dan contact met me op. Ik help jullie graag bij een goede voorbereiding, met aanvullende informatie en andere tips waardoor je verloskundige en kraamhulp zonder schroom en positief gestemd met jullie mee zullen werken.
Auteur: Nienke Stoop
Nienke Stoop (1975) is Arts Acupuncturist en sinds 2010 betrokken bij de oprichting van Stichting de Geboortenis en de realisatie van het Ecologisch Geboortethuis in Zutphen.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en ontvang als eerste het nieuws over nieuwe trainingen en bijeenkomsten.
