Uit veel onderzoek blijkt dat oxytocine een belangrijke rol speelt tijdens de bevalling, bij een gezonde hechting tussen moeder en kind, en dat het van belang is voor het slagen van het geven van borstvoeding. Gezonde oxytocine spiegels in barenden zijn gerelateerd aan welzijn. Verlaagde spiegels aan een verhoogde kans op depressies en angst.
Geen wonder dat een onderzoeksgroep gesponsord door de NIH en CDC een studie startte naar het effect van toediening van (synthetisch) oxytocine durante partum. De gedachte dat vrouwen die oxytocine toegediend hadden gekregen een voorsprong zouden hebben op andere vrouwen in psychisch welzijn leek het meest voor de hand liggend.

Op 30 januari j.l. werd de studie “Association of peripartum synthetic oxytocin administration and depressive and anxiety disorders within the first postpartum year.”  gepubliceerd. Hierin werd tegen de verwachting echter gevonden dat het toedienen van synthetische oxytocine de kans op een depressie of angst na de bevalling met 36% vergroot voor vrouwen die eerder angst en/of een depressie hadden gehad en voor vrouwen zonder angst en/of depressie in hun voorgeschiedenis met 32%!

Deze studie wilde in eerste instantie de preventieve waarde van synthetische oxytocine aantonen in relatie tot het ontstaan van een postpartum depressie en/of postpartum angst. Eerdere studies hadden aangetoond dat een verlaagd oxytocine niveau samenhangt met depressie en angst. Toediening van Oxytocine zou logischerwijs moeten leiden tot een afname van de kans op een postpartum depressie. De studie wees uit dat het tegenovergestelde het geval is.

Waardoor zou dit kunnen worden veroorzaakt?

Ten eerste is het onwaarschijnlijk dat synthetische oxytocine in tegenstelling tot natuurlijke oxytocine dezelfde effecten heeft op de postnatale gemoedstoestand van de moeder, omdat het slechts in kleine hoeveelheden de bloed-brein barrière kan passeren (Jones & Robinsson 1982). Synthetische oxytocine toegediend via het infuus of via een injectie zal dus nauwelijks een mogelijke positieve invloed kunnen uitoefenen op het zenuwstelsel en de gemoedstoestand van de moeder.

Ten tweede wordt de synthetisch toegediende oxytocine anders door de moeder ervaren. De weeën volgen elkaar geleidelijk op, kunnen uitmonden in een weeënstorm en worden als pijnlijker ervaren. De natuurlijke biofeedback die er normaal gesproken plaatsvindt tussen de indaling van de baby, de activiteit van de baarmoeder en het lichaam en brein van de moeder wordt verstoord. Waardoor weeën niet afgestemd worden op de behoefte van het lichaam en haar baby. Dit kan stress veroorzaken, wat meer pijn en angst met zich mee kan brengen. Ook verliest zij hiermee het gevoel van controle wat samenhangt met het ontstaan van een trauma.

In onderstaand filmpje vertelt Dr. Michel Odent over het belang van de natuurlijke afgifte van oxytocine. Hij zal hierover en over de implicaties die dit heeft voor alle betrokken zorgverleners spreken tijdens het symposium ‘Facilitating Positive Postpartum Health’ dat gehouden wordt in Zutphen op 23 juni 2017.

Ten derde staat het toedienen van synthetische oxytocine meestal niet op zichzelf, maar wordt deze gecombineerd met andere interventies zoals een ruggenprik. De natuurlijke afgifte van oxytocine, m.n. tijdens ‘de Ferguson Reflex’, wordt door een ruggenprik verlaagd. Normaal gesproken komt deze reflex op gang, zodra de baby met zijn of haar hoofd drukt op de baarmoedermond, waarbij een hoge dosis natuurlijke oxytocine aangemaakt wordt door de moeder en de baarmoeder aangezet wordt om extra krachtige weeën te produceren. Een deel van deze natuurlijke oxytocine komt ook bij de moeder in haar brein terecht waar het angst verlaagt en moederlijk gedrag stimuleert. Dit werd in een eerdere studie gevonden (Jonas et al 2008, Velandia 2012). De tevens verhoogde activiteit van de HPA-as hangt bovendien weer samen met angst en depressie (Jonas et al 2008, Jonas et al 2009, Handlin et al 2009). Ook is bekend dat het gebruik van pijnstilling samenhangt met meer interventies en dat meer interventies de kans vergroten op het ontstaan van een postnatale depressie (Kendall-Tackett, 2017).

Implicaties voor de zorgverlener

Helaas zijn er steeds meer vrouwen waarbij er een tekort aan natuurlijke oxytocine is tijdens en na de bevalling. De bevalling duurt langer, de weeën zijn niet krachtig genoeg en/of de persweeën blijven uit. We kunnen hier op twee manieren mee omgaan:

1. het tekort aanvullen met synthetische oxytocine met bovengenoemde nadelen.
2. de natuurlijke afgifte van oxytocine stimuleren.

9 Tips voor het stimuleren van de natuurlijke afgifte van oxytocine:

• Geef haar een veilig gevoel – wat heeft deze moeder van jou nodig om zich veilig te voelen?
• Warmte – spieren kunnen zich ontspannen en zij ook
• Aanraking – huid op huid contact verhoogt de afgifte van oxytocine
• Licht – gedempt licht verhoogt de melatonine aanmaak wat de oxytocine aanmaak tevens stimuleert
• Geluid – zachte geluiden werken geruststellend
• Geur – een prettige geur geeft een direct signaal aan haar hersenen dat het veilig is om te bevallen
• Beweging – hoe meer zij zich vrij kan bewegen, hoe makkelijker zij haar lichaam kan volgen in wat het nodig heeft en dus kan meewerken met de weeën
• Water – Door te kunnen douchen of gebruik te maken van een bevalbad nemen gevoelens van ontspanning toe en verandert de pijn beleving.
• Controle – vertel haar wat er gebeurt en laat de beslissingen bij haar, ‘informed consent en informed refusal’

Tijdens het symposium zal Debra Pascali, doula en documentairemaakster, vertellen over de rol van ‘Pleasure’ aangaande de natuurlijke afgifte van oxytocine.  Hier kan je een filmpje van haar zien:

Herken jij de bevindingen van dit artikel? Of heb je een andere visie? Leuk als je het ons laat weten door hieronder een reactie achter te laten!

Deze blog is geschreven door Drs. Hester Appelman, psycholoog, doula en TRE® Provider. Initiatiefneemster van stichting De Geboortenis en eigenaresse van www.stressvrijmoederschap.nl waar zij (a.s.) moeders met stressklachten en trauma’s begeleid. 

Referenties:

Ahn, S., & Corwin, E.J. (2015). The association between breastfeeding, the stress response, inflammation, and postpartum depression during postpartum period: Prospective cohort study. International Journal of Nursing Studies, 52, 1582-1590.

Hahn-Holbrook, J., Haselton, M.G., Schetter, C.D., & Glynn, L.M. (2013). Does breastfeeding offer protection against maternal depressive symptomatology? A prospective study from pregnancy to 2 years after birth. Archives of Women’s Mental Health, 16, 411-422.

Handlin L, Jonas W, Ransjö Arvidsson AB, Petersson M, Uvnäs Moberg K and Nissen E. Effect of Sucking and Skin-to-Skin contact on Maternal ACTH and Cortisol Levels during the second day postpartum. Influence of Epidural analgesia and Oxytocin in the Perinatal period. Breastfeeding medicine 4 (4), 207-220

Jonas W, Johansson L.M., Nissen E, Ejdebäck M, Ransjö Arvidsson AB Uvnäs Moberg K (2009).  Effects of intrapartum oxytocin administration and epidural analgesia on the concentration of plasma oxytocin and prolactin in response to suckling during the second day postpartum, Breastfeeding medicine 4(2) 71-82

Jonas W, Wiklund I, Nissen E, Ransjö Arvidsson A.B., Uvnäs Moberg K. Influence of oxytocin or epidural analgesia on personality profile in breastfeeding women: a comparative study, Archives of Women’s Mental Health 2008, 11, 335-445

Kendall-Tackett, K.A. (2017). Depression in new mothers, 3rd Ed. Abington, UK: Routledge.

Kroll-Desrosiers, A.R., Nephew, B.C., Babb, J.A., Guilarte-Walker, Y., Moore Simas, T., Deligiannidis, K.M. (2017). Association of peripartum synthetic oxytocin administration and depressive and anxiety disorders within the first postpartum year. Depression & Anxiety, 34, 137-146.

Velandia Marianne, Theses for doctoral degree, 2012, Parent-infant Skin-to-skin Contact Studies